تحلیل مقایسه ای مجله های علمی عمومی ایران با تاکید بر توانایی آن ها در افزایش سواد علمی مخاطبان

این مقاله به این مساله می‌پردازد که نحوه بازنمایی علم در مجله‌های علمی عمومی ایرانی از نظر ارتباطی به شکلی ناقص صورت می‌گیرد و به همین دلیل این مجله‌ها نقش چندانی در افزایش سواد علمی مخاطبانشان نداشته‌اند. چارچوب نظری برای تحلیل این مساله با استفاده از نظریه قالب‌بندی تنظیم شده که بین کیفیت متون علمی عمومی و کیفیت سواد علمی مخاطبان رابطه منطقی برقرار می‌کند تا بتواند فرآیند اثرگذاری متون ارتباطی را تبیین کند. به لحاظ روش شناسی نیز 144 مجله علمی عمومی (12 شماره از 12 عنوان مجله) را به طور تصادفی انتخاب و تحلیل محتوای کیفی کرده‌ایم تا توانایی آن‌ها در افزایش سواد علمی مخاطبان را نشان دهیم. برای انجام این تحلیل، ابتدا مفهوم سواد علمی را براساس مشخصاتی که برای فرد باسواد علمی تعریف شده، عملیاتی و چهار مولفه بازنمایی ویژگی‌های کنش علم محور، ویژگی‌های نگرش علمی، تاثیرات اجتماعی علم و ویژگی‌های هنجاری علم را شناسایی کردیم. سپس چنین فرض کردیم که چنانچه این ابعاد چهار گانه در متن علمی عمومی بازتاب یافته باشند، در این‌صورت می‌توان قضاوت کرد که چنین متونی قابلیت افزایش سواد علمی مخاطبان را دارند. تحلیل این مجله‌ها، امکان مقایسه آن‌ها را نیز فراهم آورد و نتایج نشان می‌دهند که مجله « نجوم»، بیش از یازده مجله دیگر، متونی را تولید کرده که توانایی افزایش سواد علمی مخاطب را دارند.